مشکل پرنده زدگی علی رغم تبعات منفی آن تاکنون در دستور کار اجرایی شبکه مد نظر نبوده است. در طراحی شبکه های فشار متوسط جدید مطالعات الکتریکی و مکانیکی انجام می‌شود.در مطالعات مکانیکی شبکه پارامترهای مختلفی نظیر وضعیت جوی و جغرافیایی محل، نوع خاک، جهت و سرعت وزش باد ،نیروهای وارده بر پایه و سیم و… لحاظ می‌شود،اما هیچگاه بررسی نشده است آیا شبکه‌ای که در یک منطقه احداث می شود خطری برای پرندگان منطقه دارد یا خیر؟ در مشخصات فنی حرفه روژه موارد مذکور جهت اطلاع مجری لحاظ می شود و مجری موظف است پروژه را برطبق این مشخصات فنی اجرا نماید. با توجه به اهمیت موضوع پرنده زدگی لازم است دفاتر مهندسی و مطالعات شبکه در شرکت‌های توزیع این موضوع را جزء مشخصات‌فنی لحاظ نمایند.
بهترین و موثرترین راه حل کاهش معضل پرنده زدگی استفاده از سیم روکش دار در شبکه های فشار متوسط می باشد در شبکه های اجرایی درمحدوده شهرها و روستاها جنگلها و مراتع و کوهپایه‌ها که انواع مختلف پرندگان و در حجم زیاد تردد دارند، استفاده از سیم روکش دار بایستی اجباری شود. در بیابانها که فقط احتمال وجود پرندگان شکاری و بزرگ جثه می باشد نیز بهتر است از سیم روکش دار استفاده شود مگر به لحاظ کاهش هزینه سیم بدون روکش به کار رود که لازم است تغییراتی در آرایش شبکه به وجود آید، هرچند سیم های لخت میانه اسپن خطر جدی برای پرندگان بزرگ جثه می باشد.
برای پیدا کردن راه حلی موثر تر و سریعتر برای جلوگیری از پرنده زدگی نیاز به پیکربندی پایه برقی هستیم که حافظ پرندگان باشد. بنابراین بایستی قوانین و ابزارهای قانونی تدوین شود که بتواند بهره‌برداران را به استفاده از پایه های ولتاژ متوسط حافظه پرندگان مجاب کند و پایه های برق خطرناک قدیمی را در دوره زمانی مشخصی اصلاح کند. همزمان با این کار بایستی انتقال برق که بحرانی هستند مشخص گردند. در اجرای این وظایف نقش و همکاری دولت محافظینطبیعت و NGO ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این فصل به موضوع انواع آرایش شبکه و رابطه آن با پرنده زدگی اختصاص دارد.
به منظور بررسی رابطه شبکه های برق با پرندگان بهتر است شبکه‌های برق را در دو حالت شبکه های جدید و موجود تقسیم بندی نمود معضل پرنده زدگی بایستی بصورت یک پارامتر استاندارد در طراحی فنی شبکه های در دست اجرا لحاظ گردد و مجریان موظف به اجرای این استاندارد باشند. در خصوص شبکه های موجود بحث متفاوت است. هزاران کیلومتر شبکه ای که در نیم قرن اخیر در کشور احداث شده است، فاقد مطالعات مربوط به پرنده زدگی بوده است.
لذا اصلاح این حجم از شبکه در کوتاه مدت امکان پذیر نبوده و با ارائه راهکارهایی می توان زمان اولویت بندی شبکه ها در خصوص اصلاح آنها برنامه ریزی نمود.
مسائلی که در طراحی و شروع بهره‌برداری از شبکه‌های جدید الاحداث بایستی مد نظر داشته باشیم که عبارتند از :
- در زمان بهره برداری از شبکه جدید الاحداث( قبل از برقدار شدن) موضوع پرنده زدگی را به صورت جدی مدنظر داشته باشیم.
- در زمان طراحی و احداث، نحوه آرایش شب که می بایست با شرایط جغرافیایی منطقه همخوانی داشته باشد ،به طوری که در یک شبکه کوهستانی بایستی از نوع آرایش کوهستانی استفاده نموده و فواصل فازها ، نوع کراس آرم ها، نوع میل مقره ها ،نوع پایه ها ،فاصله اسپانها به طور جدی مدنظر باشد. به طور مثال از کراس آرم های کامپوزیت به جای فلزی استفاده شود.
انواع کراس آرم در شبکه های توزیع برق
برای نگهداری سیم های هوایی روی پایه ها ،همچنین برای دور نگهداشتن سیم های هر فاز از فازهای دیگر و نیز برای رعایت فواصل استاندارد مقره ها از کراس آرم استفاده می‌شود. اصولا سه نوع کراس آرم در شبکه های توزیع برق وجود دارد :
الف)کراس آرم چوبی: این کراس آرام از خیلی وقت پیش برای خطوط تلفن، تلگراف و توزیع برق استفاده می‌شده است. امروز با کاهش کاربرد پایه های چوبی استفاده از این نوع کراس آرم ها نیز محدود گشته است.
کراس آرم چوبی
ب)کراس آرم فلزی: کراس آرم فلزی از بازوهای مستقیم ناودانی آهن ساخته می شود. این نوع کراس آرم در مقایسه با کراس آرم های چوبی به مراتب از مقاومت بیشتری برخوردار می باشد. طول کراس آرم های فلزی برای اولین بار بر اساس استاندارد212-20 وزارت نیرو برابر با 44/2متر تعیین گردید، به همین دلیل تاریخی، این کراس آرم ها در شبکه های توزیع به نام کراس آرم44/2 نیز معروف می باشند.
ج)کراس آرم کامپوزیت:از جدیدترین کراس آرم هایی هستند که دارای شرایط و ویژگی های خاصی می باشند. در ساخت این نوع کراس آرم ها ترکیبی از لایه های نازک و ضخیم چوب با چسب فنلیک اشباع شده و در شرایط گرم و فشار زیاد تولید می شوند که دارای دوام و استحکام بیشتری از چوب معمولی است. این کراس آرم ها بیشتر در مناطق آب و هوایی مثل اطراف دریای خزر و خلیج فارس به دلیل رطوبت زیاد استفاده می شوند.
کراس آرم كامپوزيت
آرایش های مختلف پایه های هوایی در شبکه های توزیع برق
منظور از آرایش پایه،چگونگی نگهداری سیم های هوایی نسبت به یکدیگر است .چگونگی نگهداری هادی نسبت به هم به سه گروه تقسیم می شوند:
- آرایش هادی ها به صورت مثلثی
- آرایش هادی ها به صورت افقی
- آرایش هادی ها بصورت عمودی
در ادامه انواع و اشکال مختلف کراس آرم ها را که یکی از شکل های گفته شده را به هادی می‌دهند، ذکر می‌کنیم. هر یک از این اشکال در خصوص پرنده زدگی مزایا و معایبی دارد که در ادامه خواهیم پرداخت.
آرایش افقی( صلیبی) :بیشترین آرایش مورد استفاده در شبکه های فشار متوسط کشور نوع صلیبی است. این آرایش به دلیل سادگی، راحتی نصب و در دسترس بودن یراق‌آلات مورد نظر اغلب مجریان میباشد. به دلیل قرار گرفتن فار ها در بالای کراس آرم در زمان بروز پرنده زدگی، پرندگان بزرگ بین دو فازیایک فاز و کراس آرم و پرندگان کوچک بین فاز و کراس آرم یا پایه قرار می‌گیرند و باعث اتصالی در شبکه می‌شوند.
آرایش افقی
کراس آرم گنبدی: این کراس آرم که به شکل گنبدی است ،در بالای پایه نصب می شود. این کراس آرم به سیم ها آرایش مثلثی و متقارن می‌دهد. این کراس آرم به صورت مجازی باعث افزایش طول پایه می‌شود و برای کاربرد همزمان خطوط فشار ضعیف و متوسط در زیر هم مناسب است.وجوددوفازکناری در زیر کراس آرم پرنده زدگی را به شدت کاهش می دهد، اما قرار گرفتن فاز وسط در بالای راس پایه امکان برخورد پرنده را در این محل افزایش می‌دهد.
آرایش گنبدي
کراس آرم جناقی: این کراس آرم که شبیه استخوان جناق است، هادی های سه فاز را با فاصله مساوی از یکدیگر به صورت مثلث متساوی الاضلاع نگه می دارد. از این که کراس آرم ها برای خطوط طولانی جهت تاثیریکنواخت اندوکتانس فازها بر یکدیگر و تقارن ولتاژ فازها مورد استفاده قرار می گیرد و به علت راحتی نصب و انشعاب گیری در برخی شبکه های توزیع استان های کشور کاربرد زیادی دارد.
آرايش با كراس آرم جناقی
کراس آرم Vشکل: به دلیل بالا بودن استحکام و تحمل این کراس آرم برای هادیهای با سطح مقطع و در جاهایی که باند حریم درجه یک خط کم است، بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد.این کراس آرم هم در پایه های میانی کاربرد دارد و هم درپایه های کششی. به جهت وجود مقره های آویز در این آرایش احتمال پرنده زدگی به جز در یک فاز به شدت پایین است.
آرايش با كراس آرم Vشكل
کراس آرم یک طرفه (ساید آرم): این کراس آرم ها بیشتر برای رفع موانع به کار می‌روند و در جاهایی که فضای کافی جهت نصب کراس آرم معمولی- به دلیل نزدیک شدن فازها به ساختمان یا مانع دیگر-نیست نظیر کوچه های کم عرض و یا جاهایی که در یک طرف درختکاری شده است و یا در کوچه ها و جاهایی که پایه نزدیک ساختمان است از این کراس آرم استفاده می‌کنند. در این آرایش کلیه هادی ها به صورت قایم یا افقی در یک طرف پایه قرار می گیرند. در این حالت رعایت حریم درجه یک خط در طرف دیگر به راحتی امکان پذیر است. این کراس آرم هادی ها را به دو صورت زیر نسبت به هم قرار می‌دهد:
الف) آرایش عمودی هادی ها با کراس آرم قائم یا پرچمی: نامناسب ترین آرایش در بروز پرنده زدگی می باشد. زیرا در دو فاز پایینی احتمال برخورد پرنده با کراس آرم بالایی و پایه زیاد است.
آرايش با كراس آرم يكطرفه
ب)آرایش افقی هادی ها با کراس آرم
آرایش افقی هادی ها با کراس آرم
سکشن های میانی،۹۰ درجه و انتهایی: وجود سکشن در شبکه های توزیع امری اجتناب ناپذیر است. محل سکشن به علت عبور جمپر های خطرساز ترین محله پرنده زدگی است . تمایل پرندگان به آشیانه سازی در این پایه ها را نیز باید به این مشکل اضافه کرد.
سکشن های میانی 90 درجه و انتهایی
کراس آرم دوبله( جانبی دو طرفه): در جاهایی که نیروی کشش وارده روی کراس آرم بیشتر از حدمعمول است ویا اسکلت استوار تری مورد نیاز باشد از کراس آرم دوبله استفاده می شود.
به این ترتیب که هر طرف پایه یک کراس آرم بسته می‌شود. این کشش اضافی بیشتر در انتهای خطوط در زوایا و سرپیچ ها ایجاد می گردد و کراس آرم دوبله باعث می گردد که نیروهای وارده بین هر دو کراس آرم و نیز دو مقره سوزنی یا بشقابی و پایه‌های مقره های مربوط و هر دو سیم اصلی تقسیم گردد .و به این ترتیب نیروهای مکانیکی وارده را تحمل می نماید.
كراس آرم دوبله (جانبي دو طرفه)
انواع پایه های متداول در شبکه برق کشور
در ایران معمولاً از 3 نوع پایه جهت انتقال خطوط توزیع استفاده می‌شود.
- پایه های بتونی
- پایه‌های فلزی
- پایه های چوبی
البته هر یک از انواع فوق اشکال مختلفی دارند که ماهیت آنها یک سال است. پایه ها معمولاً از بتن ساخته می شوند ولی فولادی یا چوبی نیز کاربرد دارد .در شبکه های توزیع اغلب از مقره نوع سوزنی استفاده می شود که به مفهوم این است که هادی های فاز بالای سطح کراس آرم کشیده می‌شوند. از نقطه نظر محافظت از پرندگان استفاده از مقره های آویز بهترین راه حل است.
پایه های بتونی و فلزی با کراس آرم فلزی محل مناسبی برای پرنده زدگی است پایه های چوبی به نسبت برای پرندگان بهتر است به لحاظ اینکه کراس آرم زمین نشده است. اما اگر پایه چوبی با رطوبت هوا تر شود پایه مثل هادی بین کراس آرم و زمین عمل می‌کند و مشکل ساز می‌شود. پایه های چوبی در نقاط کمی نصب می‌شوند و به مرور با پایه های بتونی توسط شرکت های بهره بردار تعویض می گردند، اما در مناطق جنگلی و صعب‌العبور شرکت های بهره بردار ترجیح می دهند به خاطر حمل و نقل راحت تر از این پایه‌ها استفاده نمایند.
ثبت ديدگاه